Η ηπιότητα στην αρχαία ελληνική σκέψη

La douceur dans la pensee grecque

«Οι Έλληνες μιλούσαν για δικαιοσύνη ή άλλες φορές μιλούσαν για ηρωισμό. Οι αξίες τους ήταν τόσο απαιτητικές και τόσο έντονα επικεντρωμένες στη συλλογική ζωή, που δε θα μπορούσαν να είναι τόσο ευαίσθητοι στις απόλυτα συναισθηματικές αρετές, οι οποίες αντιστοιχούν στην ηπιότητα. […] Η “Ιλιάδα” είναι ένα ποίημα μαχών και θανάτου. Η τραγωδία έμελλε να παραμείνει το κατεξοχήν απάνθρωπο είδος. Η ιστορία του Θουκυδίδη περιγράφει με απαράμιλλο ρεαλισμό τη σωματική και ηθική βιαιότητα ενός ανεηλούς πολέμου. Η ζωή των Ελλήνων δεν ήταν σε καμία περίπτωση γλυκιά… […]

»Παρ’ όλ’ αυτά […] η ηπιότητα δεν έπαψε να κερδίζει. Αν αποβαλλόταν από έναν τομέα, άνθιζε σε άλλον. Σύντομα οι αρετές που εμπνέει γίνονταν το σύμβολο του πολιτισμού και το διακριτικό σημείο της ελληνικότητας, σε αντίθεση προς τη βαρβαρότητα. Τότε είναι που τις ανακαλύπτουμε τελικά, παρούσες παντού, να διεκδικούνται με περηφάνια, στο έργο του Πλουτάρχου. Υπ’ αυτή την έννοια, μπορούμε ακόμα και να πούμε ότι η ηπιότητα δεν κατέχει μονάχα μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική συνείδηση, στη σκιά πιο θεμελιωδών αξιών, αλλά ότι αποτελεί, εντέλει, εξέχον χαρακτηριστικό του ελληνικού ιδεώδους».